“Akü nedir?”, “Akü çeşitleri ve özellikleri nelerdir?”, “Sulu akü ile jel akü arasında ne gibi farklılıklar vardır?”, “Akü bakımı nasıl yapılır?”, “Akü takviye kablosu nasıl kullanılır?” ve “Akülerin ömrünü uzatmak için ne yapmalısınız?” gibi soruların cevaplarıyla aküler hakkında bilmeniz gereken her şeyi bu yazıda bulacaksınız.

Akü Nedir? Ne İşe Yarar?

Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak biriktiren ve gerektiğinde kullanmaya imkan veren cihazlara akü adı verilir. Piyasada “batarya”, “akümülatör“, “biriktireç” ve “akım toplar” isimleriyle de anılan akü, otomobilinizin kullandığı elektrik enerjisinin kaynağını oluşturur.

Akünün görevleri şöyle sıralanabilir:

• Aracın hareket etmesi için marş motorunu çalıştıracak akımı vermek,
• Araç radyosu, kaloriferler, araç içi lambaları gibi elektrik ile çalışan cihazlara akım göndererek çalışmalarını sağlamak,
• Voltaj ve amperaj dengelemesi sayesinde yüksek devirlerde alıcıların zarar görmesini önlemek.

Akü Nasıl Çalışır?

Akünün çalışma prensibi pillerle benzerdir. Akü, bir pozitif bir de negatif olmak üzere iki kutba sahiptir. Bu kutuplar da araçtaki klima, silecek, radyo ve motor ateşleme sistemine bağlıdır.

Bataryanın içerisinde hücre adı verilen altı bölüm yer alır ve her hücrede iki elektrot takımı ile 16 plaka yer alır. Plakalar da pozitif ve negatif plak olmak üzere ikiye ayrılır. Pozitif plakalar kurşun dioksit, negatif plakalar ise kurşun içerir. Kurşun dioksit ile kaplı pozitif plaka, elektronları içeri taşırken kurşundan oluşan negatif plaka ise elektronları serbest bırakır. Plakaların bir araya gelmesiyle de sıkıştırılmış ızgaralar meydana geliyor.

Plakalar %65’i sudan, %35’i sülfürik asitten oluşan karışım içinde yüzer. Bu sıvı ise aküde elektriği ileten elektrolit görevi görür. Plakaların sıvıyla etkileşimi sonucunda elektron adı verilen partiküller meydana gelir ve elektronların ızgara içindeki hareketleri ile aracın çalışması için gerekli enerji oluşur.

Akü Çeşitleri ve Özellikleri Nelerdir?

Aküler içeriklerine göre nikel-demir, nikel-kadminyum, kurşun-ast, gümüş-çinko gibi çeşitlere ayrılır. Otomobillerde en çok kullanılan akü çeşidi ise kurşun-asit aküdür.

Kurşun asit aküler de kendi içlerinde kuru akü ve sulu akü olmak üzere ikiye ayrılır. En çok kullanılan sulu akü çeşidi ise Starter ya da SLI olarak adlandırılan klasik akülerdir.
Günümüzde Start-Stop teknolojisini kullanan araçların yaygınlaşması ile birlikte klasik akülere kıyasla daha yüksek performans, dayanıklılık ve yüksek şarj kabulüne sahip Start-Stop aküler de sıklıkla tercih ediliyor.

Sulu Akü Nedir?

Mevsim koşullarına bağlı olarak saf su eklemeniz gereken akülere sulu akü denir. Bu aküler, bakımlı akü adıyla da anılır. Peki, sulu akü bakımı nasıl yapılır? Sulu aküleri, özellikle yaz aylarında sık sık kontrol etmelisiniz. Bu tip aküleri kullanıyorsanız su seviyesinin plaka seviyesinin altına düşmemesine, aküyü sarsıntılardan etkilenmeyecek şekilde sabitlemeye ve şarjsız bırakmamaya da özen göstermeniz gerekir.

Jel Akü Nedir?

Kuru akülerin bir çeşidi olan, içerisinde jel kıvamında elektrolit bulunan akülere jel akü denir. “Jel akü bakımı nasıl yapılır?” diye düşünenlere iyi haber: Bakımsız akü adıyla da anılan jel aküler, su ilavesi gibi ekstra bakım gerektirmezler.

Jel akülerin sulu akülerden farkları şöyle özetlenebilir:

• Jel akülerin sulu akülerden ayrılan noktalarına baktığımızda %75 daha fazla kapasiteye sahip oluşları dikkat çekiyor.
• Daha yüksek performans sunan jel akülerin fiyatları da sıvı akülere kıyasla daha yüksek.
• Jel akülerin avantajlarından bir diğeri de içerisinde sıvı bulunmadığı için sızdırma yaparak çevreye zarar verme ihtimalinin olmayışı.
• Jel akülerin sulu akülere kıyasla 4-5 kat daha uzun ömürlü oldukları biliniyor.
• Son olarak jel aküler, teknelerden güneş enerji sistemlerine geniş bir kullanım alanına sahipler.

Start-Stop Akü Nedir?

Start-Stop teknolojisiyle birlikte yeni nesil otomobillerde, ihtiyaç duyulmadığında motor çalışmayı durdurur. Yoğun trafikte ya da kırmızı ışıkta durduğunuzda motor da durduğu için maksimum yakıt verimliliği sağlanmış olur.

Bu yeni nesil otomobiller için üretilmiş Start-Stop özellikli aküler ise otomobilin ihtiyaç duyduğu enerjiyi sürekli olarak sağlamak için görev yapar. Start-Stop akünün farklarına baktığımızda yüksek şarj alma ve yüksek çevrim ömrüne sahip olma özellikleri dikkat çekiyor.

Akü Bakımı Nasıl Yapılır?

Akülerin uzun süre işlevlerini yerine getirebilmeleri için periyodik olarak bakımlarının yapılması gerekir. Bakımını yapmadığınız akü, aracınızın performansını düşürebileceği gibi yolda kalmanıza da sebep olabilir. Serviste akü bakımı yaptırabileceğiniz gibi basit birkaç adımda akünüzün bakımını kendiniz de yapabilirsiniz.

1. Akü kutup başlarının temizliğinden emin olun.

Akü kutup başları oksitlendiğinde akım geçmeyeceği için aracınızın elektrik aksamı çalışmamaya başlayacaktır. Yani oksitlenme sonucu otomobilinizin çekiş gücü düşebilir, ses sistemi gibi tesisatları zarar görebilir. Oksitlenmeyi önlemek için ise kutup başlarını sıcak su ya da gresle temizleyebilirsiniz.

2. Aküyü metallerden uzak tutmaya özen gösterin.

Aküler, hassas bir sisteme sahip oldukları için metal ile temasları halinde kısa devre yapabilirler. Yapılarını korumak için aküleri her türlü metalden uzak tutmanız gerekir.

3. Su seviyesini kontrol edin.

Akünün, işlevlerini doğru bir şekilde yerine getirebilmesi için akü suyunu kontrol etmeniz gerekir. “Akü suyu nedir?” diye düşünüyorsanız kısaca açıklayalım. Akünün içerisinde yer alan asit, akü suyu ya da akü asidi olarak adlandırılır. Zamanla eksilen akü suyunun saf su ile tamamlanması gerekir. Ancak asit, son derece tehlikeli bir madde olduğu için su eklenirken eldiven takılmalı ve huni yardımıyla su eklenmelidir. Güvenliğiniz için akü suyunu yetkili bir serviste ekletmeniz tavsiye edilir.

4. Akü sabitleme aparatını kontrol edin.

Özellikle ağır vasıta araçlarda akü sabitleme aparatının gevşemesine ya da çıkmasına sık rastlanır. Böyle durumlarda araçlarda aşırı sarsıntı ve performans kaybı görülebilir.

5. Elektrolit seviyesini ölçün.

Elektrolit seviyesinin akü üzerinde yer alan minimum ile maksimum çizgileri arasında olması önemlidir. Özellikle sıcak yaz mevsimlerinde elektrolit, buharlaşmanın etkisiyle eksilebilir. Elektrolit seviyesinin düşük olduğunu fark ettiğinizde saf su eklemeniz gerekir. Saf su eklerken maksimum çizgisini geçmemeye dikkat etmelisiniz. Çünkü aşırı doldurma sonucunda hücre içindeki sıvı dışarı taşarak araç içindeki kablo ve bağlantılara zarar verebilir.

6. Voltaj değerini kontrol edin.

Kapalı sistem bir akü kullanıyorsanız şarj seviyesini ölçmek için voltaj değerlerini kontrol etmelisiniz. Akünün voltaj değerinin 12.4 voltun altında olması, aküyü şarj etmeniz gerektiğini gösterir.

Akü Bakımında Neye Dikkat Edilir?

Akünüze bakım yaparken dikkat etmeniz gereken bazı noktalar var:

• Akü üzerindeki havalandırma deliklerinin açık olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Akü üzerine yağ ve yakıt bulaştırmamaya dikkat edilmesi gerekir.
• Uzun süre kullanılmayan aküler kullanılmaya başlanmadan önce voltajı ve yoğunluğu ölçülmelidir.
• Kışın akünün donmasını engellemek için tam şarj yapılabilir.
• Eğer aracınızı 15-20 günden fazla kullanmayacaksanız akü kutup başlarını sökmeniz önerilir.
• Ani hava değişimleri akünün patlamasına sebep olabilir.
• Akü şarj olurken çıkardığı gazlar insan sağlığı için zararlıdır.

Akülerin Ömrünü Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Otomobilinizin aküsünden maksimum verim almak ve ömrünü uzatmak için nelere dikkat etmeniz gerekiyor?

Akülerin Depolanması

• Akülerin raf ömrü 12 ila 18 ay arasında değişiklik gösterir.
• Kurşun asit akülerin boşalmış ya da kısmen boşalmış halde tutulmaması önemlidir.
• Uzun süre depolanan akülerin 6 ayda bir şarj edilmesi gerekir.

Şarj Seviyesine Dikkat

Şarj seviyesinin ideal düzeyde olması, akünün verimliliği için önemlidir. Aşırı şarj ve düşük şarj, akülerin ömrünün hızlı bir şekilde tükenmesine sebep olur.

Ortam Sıcaklığının Aküye Etkisi

Aşırı yüksek ve aşırı düşük ortam sıcaklıkları, akünün çalışma ömrünü kısaltır. Akü için önerilen ortam sıcaklığı 20°C-25°C arasıdır.

Akü Zayıflaması Nasıl Anlaşılır?

Akünüzün şarj durumunu serviste yaptıracağınız periyodik bakımlarda kontrol ettirmeyi ihmal etmemelisiniz. Yeni nesil bir otomobile sahipseniz akünün üzerinde bir gösterge göreceksiniz. Yeşil renk, aracınızda herhangi bir problem olmadığı anlamına gelir. Göstergede siyah renk görüyorsanız akünüzü şarj etmelisiniz. Beyaz renk ise akünüzü değiştirmeniz gerektiğini ifade eder.

Akü Nasıl Şarj Edilir?

Akünüzü şarj etmek için servisten destek alabilir ya da kendi imkanlarınızla akü şarj etmeyi öğrenebilirsiniz.

Adım Adım Akü Nasıl Doldurulur?

• Akünüzü şarj etmek için akü kablosu da denen akü takviye kablosu edinin.
• Dolu bir aküyü ya da şarj edilecek akünün bulunduğu aracı arabanızın yanına getirin.
• Takviye kablosunun kırmızı renkli olanını, her iki akünün de + kutbuna takın.
• Siyah kablonun maşalarını da – kutuplara takın.
• Aracınızı çalıştırdığınızda akünüz dolmaya başlayacaktır.
• Başka bir araçtan dolum yapıyorsanız akünün zayıflamaması için dolum yaptığınız aracı da çalıştırmalısınız.
• Aynı işlemleri akü şarj cihazı ile de yapmanız mümkündür.

Akü Kaç Saatte Şarj Olur?

Şarj durumu başta olmak üzere birçok farklı değişkene göre oto aküleri 8 ila 24 saat arasında şarj olur. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta ise işlemi araç sahibi yapmıyorsa güvenilir bir kurum tercih etmesi gerektiğidir.

Akünün Bittiğini Nasıl Anlarsınız?

Arabanıza binip marşa bastığınızda araç geç çalışıyor ve bu durum sık sık tekrarlanıyorsa akü bitmiş olabilir. Kontağı çevirdiğinizde araç göstergeleri çalışmıyorsa bu durum yine akünün bitmiş olmasından kaynaklanıyor olabilir. Akünün bittiğini gösteren en basit ipucu ise kornanın çalışmamasıdır.

Akü Ne Zaman Değiştirilir?

Akünün ömrü, kullanım koşullarına ve kullanım yerine göre değişiklik gösterebilir. Binek araçlarda akünün ömrünün 4-5 yıl, ticari araçlarda ise 2-4 yıl arasında olması beklenir.

Akü Nasıl Değiştirilir?

Akünün belli bir ömrü vardır ve bu süre dolduğunda yenisi ile değiştirilmesi gerekir. Bir servise giderek bu işlemi yaptırabileceğiniz gibi gerekli malzemeleri edindiğinizde kendiniz de kolayca aracınızın aküsünü değiştirebilirsiniz.

Aküyü değiştirmek için öncelikle akünün yerini bulmanız gerekir. Genellikle kaputu açtığınızda akü karşınıza çıksa da yeni nesil araçlarda akü, bagajda ya da koltukların altında da olabilir. Aküyü rahat açmak için öncelikle kutup başlarını temizlemelisiniz. Bir anahtar yardımıyla önce negatif (-), sonra pozitif (+) kutbun bağlantısını sökmeli ve akünüzü aracınızdan çıkarmalısınız. Yeni aküyü aracınıza yerleştirebilirsiniz. Son olarak pozitif (+) ve negatif (-) kutupları doğru bir şekilde bağlamanız gerekir.